Η καρδιαγγειακή νόσος (ΚΑΝ) είναι η υπ’ αριθμόν ένα αιτία θανάτου παγκοσμίως: περισσότεροι άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο από ΚΑΝ από ό,τι από οποιαδήποτε άλλη αιτία1. Εκτιμάται ότι 17,7 εκατομμύρια άνθρωποι πέθαναν από ΚΑΝ το 2015, αντιπροσωπεύοντας το 31% όλων των θανάτων παγκοσμίως. Από αυτούς τους θανάτους, εκτιμάται ότι 7,4 εκατομμύρια οφειλόταν σε στεφανιαία νόσο και 6,7 εκατομμύρια σε εγκεφαλικό επεισόδιο1.
Οι καρδιομεταβολικές επιδράσεις των Ω3 λιπαρών οξέων συνεχίζουν να ερευνώνται εκτενώς και παραμένουν ένα ενεργό πεδίο έρευνας. Τα Ω3 λιπαρά οξέα μπορούν να αυξήσουν τα όρια εμφάνισης αρρυθμίας, να μειώσουν την αρτηριακή πίεση, να βελτιώσουν την αρτηριακή και ενδοθηλιακή λειτουργία, να μειώσουν τη συσσώρευση αιμοπεταλίων και να επηρεάσουν θετικά τον τόνο του αυτόνομου νευρικού συστήματος2. (Βλ. εικόνα 1)
TG: τριγλυκερίδια, RLP: υπολείμματα λιποπρωτεϊνών, RBC: ερυθρά αιμοσφαίρια , Platelets: αιμοπετάλια
Εικόνα 1: Οι καρδιομεταβολικές επιδράσεις των Ω3 λιπαρών οξέων, κατόπιν προσαρμογής από τον Kromhout και συν., European Heart Journal (2012) 33, 436–4432.
Μελέτες που πραγματοποιήθηκαν στο παρελθόν μεταξύ πληθυσμών Ινουίτ της Γροιλανδίας και αργότερα επεκτάθηκαν σε άλλους αυτόχθονες πληθυσμούς της Αρκτικής και σε Ιαπωνέζους, προσδιόρισαν το ρόλο που παίζουν τα Ω3 λιπαρά οξέα στην προστασία έναντι της θνητότητας από στεφανιαία νόσο (ΣΝ)3. Οι ευεργετικές επιδράσεις στη θνητότητα αποδόθηκαν στην υψηλή πρόσληψη εικοσιπενταενοϊκού οξέος (EPA) και εικοσιδιεξαενοϊκού οξέος (DHA) από θαλάσσια θηλαστικά και λιπαρά ψάρια, ενώ διαπιστώθηκε ότι το ΕPA και το DHΑ βελτίωσαν διάφορους παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη αθηροσκλήρωσης, συμπεριλαμβανομένων των λιπιδίων αίματος, της αρτηριακής πίεσης και της φλεγμονής3. Αρκετές τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες κλινικές μελέτες (RCT) έχουν αξιολογήσει τις επιδράσεις της συμπληρωματικής χορήγησης πολυακόρεστων λιπαρών οξέων (PUFA) Ω3 μακράς αλυσίδας (κοινώς ονομαζόμενων ιχθυελαίων) και κυρίως εικοσιπενταενοϊκού οξέος (EPA) και εικοσιδιεξαενοϊκού οξέος (DHA), στον κίνδυνο καρδιαγγειακών συμβάντων διαφόρων ειδών. Τα αποτελέσματα αυτών των μελετών είναι ανάμεικτα, με ορισμένες μελέτες να υποδηλώνουν οφέλη και άλλες να δείχνουν ουδέτερες επιδράσεις4.
Ο ρόλος της χορήγησης συμπληρωμάτων στη δευτερογενή πρόληψη μεταξύ διαβητικών ασθενών, προδιαβητικών ασθενών, ασθενών υψηλού κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο και ασθενών με κυρίαρχη στεφανιαία νόσο όπως πρόσφατο έμφραγμα του μυοκαρδίου, έχει αξιολογηθεί σε τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες μελέτες. Σύμφωνα με τις τρέχουσες ενδείξεις, η Αμερικανική Εταιρεία Καρδιολογίας (AHA),4 μετά την πρόσφατη συνεδρίαση του επιστημονικού της συμβουλίου συνεχίζει να θεωρεί εύλογη τη θεραπεία με συμπληρώματα PUFA Ω3 σε αυτούς τους ασθενείς και ότι ακόμη και μια πιθανή μικρή μείωση της θνητότητας από ΚΑΝ της τάξης του 10% σε αυτόν τον κλινικό πληθυσμό θα δικαιολογούσε τη θεραπεία. Επίσης, συνιστά θεραπεία με PUFA σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια και μειωμένη λειτουργία της αριστερής κοιλίας για τη μείωση της θνησιμότητας και των εισαγωγών στο νοσοκομείο (9%) σύμφωνα με μία μοναδική, μεγάλη τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη μελέτη. Ωστόσο, προς το παρόν δε συνιστά θεραπεία με PUFA για την πρόληψη του εγκεφαλικού επεισοδίου μεταξύ ασθενών με υψηλό ΚΑ κίνδυνο4.
Η υπόθεση για την επίδραση της χορήγησης Ω3 λιπαρών οξέων στην πρωτογενή πρόληψη δεν φαίνεται να έχει κλείσει. Ο Del Gobbo και συν3. πρόσφατα ανέφεραν νέα ευρήματα από συγκεντρωτικά δεδομένα 19 μελετών κοορτών που δείχνουν ότι η υψηλότερη συγκέντρωση οποιουδήποτε εκ των 4 μεμονωμένων Ω3 λιπαρών οξέων (α-λινολενικό οξύ ([ALA], EPA, εικοσιδυοπεντανικό οξύ [DPA] ή DHA) συνδέεται με μειωμένο κίνδυνο θανατηφόρας ΣΝ και ίσως επίσης σχετιζόμενης ΚΑΝ. Τα ευρήματα επιβεβαίωσαν το ρόλο των Ω3 λιπαρών οξέων στην πρωτογενή πρόληψη της ΚΑΝ. Μια εκτίμηση των προσλαμβανόμενων ποσοτήτων ΕPA και DHΑ που απαιτούνται για να επέλθει αύξηση της συγκέντρωσής τους η οποία δρα προστατευτικά υποδηλώνει ότι είναι δυνατό να επιτευχθούν τέτοιες ποσότητες στο γενικό πληθυσμό, όπως ανέφερε ο Philip Calder3.
Τα Ω3 λιπαρά οξέα φάνηκε ότι έχουν καρδιομεταβολικές επιδράσεις με ποικίλο φάσμα δράσεων, οι περισσότερες από τις οποίες είναι ευεργετικές για το καρδιαγγειακό σύστημα. Οι υπάρχουσες ενδείξεις επιβεβαιώνουν το ρόλο της χρήσης τους στην αντιμετώπιση μιας σειράς καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Βιβλιογραφικές αναφορές:
- WHO Facts sheet on Cardiovascular Diseases dated May 2017, accessed from: who.int/mediacentre/factsheets/fs317/en/ on 18/3/18.
- Kromhout, D. et al; Fish oil and omega-3 fatty acids in cardiovascular disease: do they really work?, European Heart Journal, Volume 33, Issue 4, 1 February 2012, Pages 436–443, accessed from: academic.oup.com/eurheartj/article-lookup/doi/10.1093/eurheartj/ehr362 on 18/3/2018.
- Calder P.C., New evidence that omega-3 fatty acids have a role in primary prevention of coronary heart disease European Heart Journal, Volume 33, Issue 4, 1 February 2012, Pages 436–443, accessed from: jphe.amegroups.com/article/view/3849/4642 on 18/3/18 .
- Siscovick et al; Omega-3 Polyunsaturated Fatty Acid (Fish Oil) Supplementation and the Prevention of Clinical Cardiovascular Disease: A Science Advisory From the American Heart Association, Circulation. 2017 Apr 11;135(15):e867-e884. doi: 10.1161/CIR.0000000000000482., accessed from: circ.ahajournals.org/content/135/15/e867.long on 18/3/18.
