Παρασκευή 13 Δεκεμβρίου 2019

smoking alternatives

Cardiologists and smoking alternatives: what we should know

It was not until 1958 that the first major epidemiologic study demonstrated a strong correlation between smoking and cardiovascular disease. The most effective approach for assisting smokers in their attempts to quit combines both pharmacotherapy and non-pharmacological interventions; however, our success continues to be suboptimal in the long term. New smoking alternatives, such as E-cigarettes and heat-not-burn devices, are now getting significant market shares. This article summarises actual scientific knowledge on these products since cardiologists will be asked by patients for their opinion on these.
Risk Factors and Prevention

Introduction

In Europe, tobacco has been consumed in a variety of ways, but it was only at the start of the 20th century that cigarette smoking became very fashionable with the mass production of cigarettes [1,2]. Eventually, the potential health hazards of smoking were recognised by the US government - first, the association with lung cancer, and subsequently with other diseases. Early legislative attempts to ban cigarettes proved unsuccessful, however, as did heavy taxation.
Cigarette consumption has declined in recent years, but nevertheless an estimated 15,1% of US adults smoked in 2015. Worldwide, there are 1.3 billion smokers.

History of tobacco

Tobacco is first mentioned around 600 BC in South America [3]. In Europe, it was first imported by Spanish explorers. They observed the local inhabitants inhaling the smoke of burning dried tobacco leaves and subsequently adopted the habit themselves.
The first actual cigarette seems to have been smoked in 1832 by a soldier during the war between Turkey and Egypt. At various points in history smoking was banned – in 1633 the Turkish sultan was said to have executed 18 people per day not respecting this ban and smoking.
Nicotine, which was first isolated from tobacco in 1828, constitutes between 0.3% and 5% of the dried tobacco plant. It is recognised as a potent psychoactive drug that induces euphoria, which makes it highly addictive [1,2]. A single cigarette contains, on average, 11 mg of nicotine, of which 0.8 mg is extracted by smoking. Nicotine in cigarette smoke is responsible for the addictive nature and enhanced cardiovascular disease risk. During World War I, cigarette smoking escalated and a sharp increase in the incidence of cardiovascular disease was noted. However, it was not until 1958 that the first major epidemiologic study demonstrated a strong correlation between smoking and cardiovascular disease [4]. The study found that the risk of dying from coronary artery disease (CAD) was 70% greater in smokers than in non-smokers. Although it did not provide definitive evidence that tobacco smoke was responsible for the increased coronary risk, the study prompted the first anti-smoking measures by the US Surgeon General in his 1964 report, followed by the 1979 report proposing a definite association between smoking and CAD [5].

Smoking cessation counselling

The European Society of Cardiology in the latest prevention guidelines [6] reinforces the 5A smoking cessation strategy (ask, assess, advise, assist, arrange). This strategy has proved to be effective and patients rate it positively when asked about the help received from their doctor to stop smoking.
Brief advice on stopping smoking delivered by a physician has been seen to have a positive effect (although doctors generally do not feel the same way). The latest meta-analysis shows an increase in 6-month abstinence rates of 2.5% [7], which means that for every 40 smokers who receive short advice one will quit. Therefore, advice to stop smoking should be addressed to all smokers and not only to those who express an interest in quitting.
There is a dose-response relation between session length and abstinence rates.
All three session durations (minimal counselling – less than three minutes; low-intensity counselling – between 3 and 10 minutes; and higher intensity counselling – more than 10 minutes) significantly increased abstinence rates over those produced by no-contact conditions. However, there was a clear trend for abstinence rates to increase across these session lengths, with higher intensity counselling producing the highest rates.
Although we have quite successful medications for smoking cessation and good short-term results for smoking cessation at one year, the relapse rate is significant, which implies a high degree of psychological dependence.
Studies on varenicline showed that among subjects who received varenicline at the end of 12 weeks approximately 50% were successful in stopping smoking, while at 52 weeks after the initiation of the study drug (i.e., nine months after the drug was discontinued) the seven-day point-prevalence rates of abstinence from smoking were approximately 29% [8].
In addition to the prevention of smoking initiation and the promotion of smoking cessation, tobacco harm reduction is being recognised as a valuable and promising approach to accelerate further the decline in smoking prevalence and smoking-related harm [9]. Tobacco harm reduction is based on switching smokers to markedly less harmful alternative products, referred to by the Food and Drug Administration as modified-risk tobacco products (MRTP). The US Family Smoking Prevention and Tobacco Control Act defines an MRTP as “any tobacco product that is sold or distributed for use to reduce harm or the risk of tobacco-related disease associated with commercially marketed tobacco products”.
Importantly, to improve health at the population level, these substitutes for cigarettes must be acceptable to smokers, providing adequate nicotine delivery and satisfaction to prevent relapse to cigarette smoking.
Therefore, tobacco companies try to substitute cigarettes either with electronic cigarettes or with “heat not burn” (HNB) devices. In an era where regulatory pressures and public campaigns constantly reduce the number of smokers and consequently the number of cigarettes sold, the aim is to provide alternative, less harmful methods to satisfy the smoker’s addiction, reducing smoking-related health hazards.
In this fast-moving landscape with few solid scientific data, cardiologists are called on to express judgements on these products without real training or updating on the scientific level of evidence.

Electronic cigarettes (Ecigs)

There is a marked increase in the development and use of electronic nicotine delivery systems or electronic cigarettes (Ecigs).
The electronic cigarette is a device designed to deliver nicotine without tobacco smoke by heating a solution of nicotine, flavouring, additives, and propylene glycol and/or vegetable glycerine. It was first marketed in 2007 and during the last decade there has been a tremendous increase in electronic cigarette use by non-smokers, partly because of its marketing as a safe alternative to tobacco smoking. It is estimated that 12.6% of American adults and approximately 48.5 million EU citizens have been exposed to electronic cigarette use at least once [7].
The adverse effects of smoking have been attributed mainly to combustible tobacco products, and thus the electronic cigarette is presented as a safe alternative. However, electronic cigarettes are not pharmacologically controlled products in contrast with HNB devices. The content of nicotine (and of other components) differs substantially among electronic cigarette brands, even among the various available liquids for a given electronic cigarette type. Importantly, certain chemicals present in tobacco smoke, such as formaldehyde, acetaldehyde, acetone, acrolein and butanol, have been detected in electronic cigarettes and are associated with later puff fractions, lower liquid levels and high operating voltage. In affected fractions, the amounts of aldehydes generated are comparable to or even higher than in conventional cigarettes, and in some electronic cigarette types dangerous substances have been detected even without nebulisation or heating. In addition, possible harmful effects of metals such as aluminium, barium, chromium, copper, cadmium, iron, lead and nickel detected in the electronic cigarette aerosol have been reported by several studies [10].
A recent review and meta-analysis on the cardiovascular effects of electronic cigarettes [11], including 26 eligible studies from 2000 to 2017, showed that acute exposure to Ecigs provoked a significant increase in heart rate (HR), systolic blood pressure (SBP) and diastolic blood pressure (DBP). When tobacco smokers switching to electronic cigarettes were examined, HR increase was similar but SBP and DBP were lower in Ecig users compared to tobacco smokers.
Recent studies have shown that both tobacco smoking and Ecigs adversely affect arterial elasticity and oxidative stress burden acutely. However, nicotine-free Ecigs resulted in a comparatively smaller increase in arterial stiffness. Moreover, replacement of conventional cigarettes by nicotine-containing Ecigs resulted in reduced central and brachial SBP, arterial wave reflections, and oxidative stress within one month, probably because of the reduction of the conventional cigarettes smoked [12].
Vlachopoulos et al recently showed that Ecigs also increase arterial stiffness in young adults through measurement of carotid-femoral pulse-wave velocity (PWV) 30 minutes after Ecig use [13].
Ecigs can also be used for smoking cessation.
An individually randomised controlled trial in the UK showed that Ecigs when compared to nicotine replacement therapy can be more effective for smoking cessation (18% vs 10%) although the success rate is quite low [14].
Vaping is considered much safer than smoking as Ecigs do not release the combustion chemicals responsible for the health risks of smoking. Ecig devices are mainly composed of a battery part and an atomiser. The atomiser consists of a chamber, usually composed of metals, plastics and/or glass, where the liquid is stored, and an atomiser head consisting of a wick and metal coil which is responsible for the heat delivery to the liquid that is subsequently evaporated.
The combination of flavouring, additives, and propylene glycol and/or vegetable glycerine sometimes seems to have unpredictable complications. In the USA until October 2019, more than 1,300 cases and 29 deaths have been reported in a series of “mysterious vaping illness” cases.
The cases demonstrate a heterogeneous collection of pneumonitis patterns that include acute eosinophilic pneumonia, organising pneumonia, lipoid pneumonia, diffuse alveolar damage and acute respiratory distress syndrome (ARDS), diffuse alveolar haemorrhage, hypersensitivity pneumonitis, and the rare giant-cell interstitial pneumonitis.
Though the precise manifestations of the respiratory injury may be diverse, there are clues to the precipitants that warrant attention. About 80% of the persons who vaped and became ill reported having used both nicotine products and tetrahydrocannabinol (THC) or cannabidiol (CBD) products. Active infection (which would include live bacterial contamination of e-cigarette fluids) does not appear to explain the clinical presentation, but acute toxic lung injury does seem to fit [15].  The dietary supplement vitamin E acetate, which may be toxic when inhaled, has been found in close to half of the THC products. At the same time in the UK, where liquid control is much stricter, there have been no cases of acute lung injury as yet, increasing the probability that illegally sold non-authorised liquids could be responsible for this epidemic.
The FDA has issued a special announcement for an uptake of people presenting with seizures occurring with e-cigarette use (e.g., vaping), signalling a potential emerging safety issue. Most reports involved youths or young adult users. Seizures or convulsions are known potential side effects of nicotine toxicity and have been reported in the scientific literature in relation to intentional or accidental swallowing of e-liquid.

HNB devices

These devices heat a disposable tobacco stick with a thin metallic blade. The stick is maintained at a controlled heating temperature of up to 350°C, without combustion, fire, ash, or smoke. In addition, and in contrast to Ecigs, HNB devices do not vaporise liquid containing flavourings, propylene glycol, or vegetable glycerol. However, these new devices need to be fully examined in clinical studies, particularly concerning their effect on the cardiovascular system.
Because the HNB device heats the tobacco, instead of burning it, HNB devices emit significantly reduced levels of toxicants compared to cigarettes. The harmful and potentially harmful constituents (HPHCs) measured in HNB aerosol, including carcinogens, cardiovascular, reproductive, developmental, and respiratory toxicants (based on a list published by the FDA in 2012), are reduced by more than 90% on average in both the regular and menthol HNB variants, compared with levels found in cigarette smoke. This reduction in emissions led to a (90% or greater) reduction in both in vitro cytotoxicity and mutagenicity of both gas and particulate phases of the thirdhand smoke (THS) aerosol compared to the smoke of the 3R4F reference cigarette [16].
Cardiovascular markers are more complicated to test in a preclinical setting because, unlike carcinogens, there is not one particular marker that causes CAD but a combination of them and, to a large extent, the pathophysiological mechanism is unknown.
In a series of randomised clinical trials, it was shown that biomarkers of exposure (BoExp) to HPHCs are reduced substantially in smokers switching completely to HNB after only five days. These changes were largely maintained in an ambulatory setting, over a period of three months, in American smokers who switched to HNB [17].
When parameters related to the cardiovascular system were compared between continuous cigarette smokers and smokers who had turned to an HNB device there was a statistically significant improvement in five indices (HDL-C; WBC; FEV1%pred; COHb; Total NNAL) in those who switched to HNB devices [16].
Another study aiming to compare the acute effect of HNB, Ecigs and cigarettes on oxidative
stress, antioxidant reserve, platelet activation, flow-mediated dilation, blood pressure, and satisfaction scores showed that HNB had less impact than Ecigs and cigarettes on soluble Nox2-derived peptide, and 8-isoprostaglandin.
F2a-III, and vitamin E. HNB devices and Ecigs were equally less impactful than cigarettes on flow-mediated dilation, H2O2, H2O2 breakdown activity, soluble CD40 ligand, and soluble P-selectin. The effect of HNB devices and, to a lesser extent, Ecigs on blood pressure was less evident than that of cigarettes [18].
Improvement in cardiovascular function after switching to HNB devices was confirmed in another recent study showing that replacement of conventional cigarettes with HNB devices results in improved left ventricular (LV) longitudinal myocardial deformation, LV untwisting and reduced LV myocardial work index, possibly linked to the concomitant improvement of aortic elasticity, endothelial and coronary microcirculatory function and ventricular arterial coupling within one month [19].
Since IQOS (an HNB device) is considered a tobacco product (unlike Ecigs) in order to get permission to be sold in the USA, it had to prove that it was less harmful than conventional cigarettes. The FDA is responsible for approving new tobacco products to enter the market in the USA after examining the relevant studies that show reduced harm compared to conventional cigarettes. On 30/04/2019 the FDA announced that it had authorised the marketing of new tobacco products manufactured by Philip Morris Products S.A. for the IQOS “Tobacco Heating System”. The FDA has placed stringent marketing restrictions on the products in an effort to prevent youth access and exposure. Following the usual  rigorous science-based review through the pre-market tobacco product application (PMTA) pathway, the agency determined that authorising these products for the U.S. market was appropriate for the protection of public health because, among several key considerations, the products produce fewer or lower levels of some toxins than combustible cigarettes [20].

Conclusion

While there is no doubt that all new tobacco products continue to have a compounding effect on health, including the cardiovascular system, there is increasing evidence that they are less harmful than conventional cigarettes.
Cardiologists should continue to insist that their patients abstain completely from smoking in any form. Although this advice is a must for all cardiologists worldwide to their patients who have been smoking for many years, there is and will always be a proportion of patients unable or unwilling to stop. In these cases, Ecigs and HNB devices can be helpful in order to mitigate the devastating effects of smoking.

Ιατρογενής Υπέρταση

Ιατρογενής Υπέρταση και ο κατά φαντασίαν υπερτασικός

Νοσογόνες νέες οδηγίες (guidelines) στην υπέρταση;
Οι νέες αμερικανικές κατευθυντήριες οδηγίες (guidelines) για την υπέρταση χαρακτηρίζουν υπερτασικούς όλους τους ενηλίκους, που έχουν αρτηριακή πίεση ίση ή μεγαλύτερη από 130 mmHg συστολική και 80 διαστολική, ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου και φυλής!1,2 Με αυτές τις τιμές, σχεδόν οι μισοί ενήλικοι Αμερικανοί και το σύνολο σχεδόν των ηλικιωμένων θεωρούνται πλέον υπερτασικοί! Πολλά ακόμα εκατομμύρια πολιτών  θα λάβουν φαρμακευτική αγωγή, ενώ στους ήδη υπό θεραπεία ο αριθμός των φαρμάκων θα αυξηθεί προς επίτευξη των «νέων στόχων» αρτηριακής πίεσης, κάτω από 130/80 για όλους! Όμως, τα νέα τόσο αυστηρά όρια της υπέρτασης και του στόχου θεραπείας αμφισβητούνται έντονα, καθώς στηρίζονται μόνο σε μια και για πολλούς αναξιόπιστη μελέτη και αγνοούν πολλές άλλες! Από την άλλη, οι οδηγίες για τηδιατροφή και την άσκηση, που περιλαμβάνονται σε αυτά τα guidelines, κρίνονται ιδιαίτερα αναποτελεσματικές ή και επιζήμιες, καθώς προτείνουν και πάλι δίαιτα με χαμηλά λιπαρά και πολλούς υδατάνθρακες και θεωρούν επαρκή την άσκηση διάρκειας μόνο 30 λεπτών, 3 μέρες την εβδομάδα!
Το τελικό αποτέλεσμα επομένως αυτών των οδηγιών φαίνεται πως θα είναι η δημιουργία σε μαζική κλίμακα ιατρογενούς υπέρτασης και ενός πλήθους   φοβισμένων κατά φαντασίαν υπερτασικών. Τους μόνους που σίγουρα θα ωφελήσουν τα νέα guidelines είναι όσους κερδίζουν από την εκτόξευση της κατανάλωσης αντιυπερτασικών και άλλων φαρμάκων που θα ακολουθήσει, όπως και όσους από την ιατρική κοινότητα, πανεπιστημιακούς και μη, έχουν αναλάβει το marketing των φαρμακευτικών εταιρειών. Ας ελπίσουμε πως οι νέες ευρωπαϊκές οδηγίες για την υπέρταση του 2018 δε θα ακολουθήσουν το αμερικανικό παράδειγμα και θα διαφυλάξουν ότι έχει απομείνει από το κύρος των κατευθυντήριων οδηγιών (guidelines).
Οι  ευρωπαϊκές οδηγίες για την υπέρταση
Οι ευρωπαϊκές  οδηγίες που ισχύουν για την υπέρταση, όπως εκφράστηκαν στα guidelines του 2016 της Πρόληψης,3 κινούνται στα πλαίσια της «evidence based medicine», δηλαδή της τεκμηριωμένης ιατρικής, όπως άλλωστε και οι μέχρι πρόσφατα ισχύουσες αμερικανικές:

1. Όρια υπέρτασης τα 140/90 mmHgπου επιβεβαιώνονται σε επανειλημμένες μετρήσεις.2. Μέτρα αλλαγής του τρόπου ζωής (διακοπή καπνίσματος, απώλεια βάρους και άσκηση) πρέπει να προηγούνται της φαρμακευτικής αγωγής, εκτός αν οι τιμές είναι ιδιαίτερα υψηλές (>180 mmHg) ή το συνολικό score κινδύνου του αρρώστου είναι υψηλό.3. Στους ηλικιωμένους, η φαρμακευτική αγωγή συνιστάται με προσοχή και σε τιμές μεγαλύτερες των 160 mmHg, με στόχο τα 140-150 mmHg.
Τα παραπάνω όρια αρτηριακής πίεσης, όπως και οι στόχοι της αντιυπερτασικής αγωγής, στηρίζονται σε μια μεγάλη σειρά μελετών και επιβεβαιώνονται από την  τελευταία μετα-ανάλυση, που δημοσιεύθηκε στο JAMA στις 13/11/2017, που περιλαμβάνει 74 μελέτες και περισσότερους από 300.000 ασθενείς και αποτελεί την καλύτερη απάντηση στις νέες αμερικανικές οδηγίες. Το  συμπέρασμα αυτής της μελέτης αναφέρει πως, δεν υπάρχει όφελος στην πρωτογενή πρόληψη, όσον αφορά το θάνατο και τα καρδιαγγειακά επεισόδια, από τη μείωση της αρτηριακής πίεσης κάτω από 140 mm Hg. Πιθανό μικρό όφελος όσον αφορά τα μη θανατηφόρα καρδιαγγειακά επεισόδια μπορεί να υπάρξει μόνο σε ασθενείς με στεφανιαία νόσο.4 Αντίθετα, η μελέτη SPRINT, στην οποία στηρίζονται οι νέες αμερικανικές οδηγίες,  δεν έγινε αποδεκτή από τις ευρωπαϊκές οδηγίες της Πρόληψης του 2016 και έχει δεχθεί σφοδρή κριτική, για τη μεθοδολογία, τον αποκλεισμό ομάδων ασθενών και την πρόωρη διακοπή της.5,6
Πόσοι από τους «νέους υπερτασικούς» θα πάρουν φάρμακα με τις νέες αμερικανικές οδηγίες;
Σε μια νύχτα, με τα κριτήρια των νέων οδηγιών οι «υπερτασικοί» της Αμερικής από 72 εκατομμύρια έφθασαν τα 103, δηλαδή αυξήθηκαν κατά 31 εκατομμύρια! Στους νέους κάτω των 45 ετών, οι "υπερτασικοί"  τριπλασιάζονται στους άνδρες και διπλασιάζονται στις γυναίκες! Από αυτούς όμως υπολογίζεται ότι σε πρώτη φάση θα πάρουν φάρμακα μόνο τα 4.2 εκατομμύρια, που το συνολικό τους «score καρδιαγγειακού κινδύνου» θα είναι πάνω από 10. Επειδή η ηλικία παίζει το σημαντικότερο ρόλο στον υπολογισμό αυτού του «score», σχεδόν όλοι οι ηλικιωμένοι με τιμές αρτηριακής πίεσης από 130/80 και πάνω θα μπουν άμεσα σε φαρμακευτική αγωγή! Όλοι θα λάβουν οδηγίες αλλαγής του τρόπου ζωής και στους νεότερους με score κάτω του 10 θα δοθεί ένα περιθώριο χρόνου να κατεβάσουν την αρτηριακή τους πίεση κάτω από 130/80. Αν δεν το πετύχουν θα δοθούν και σε αυτούς φάρμακα!7 Λίγοι πάντως  αναμένεται να καταφέρουν να κατεβάσουν τη συστολική και τη διαστολική τους πίεση και να αποφύγουν τελικά τη σύσταση για φαρμακευτική αγωγή. Οι  οδηγίες άλλωστε απώλειας βάρους και άσκησης που προτείνονται σε αυτά τα guidelines είναι παρωχημένες και έχουν αποτύχει στην Αμερική και σε όλον τον κόσμο!
Η δίαιτα DASH που προτείνουν οι οδηγίες βασίζεται στην κατανάλωση κυρίως υδατανθράκων και στη δραστική μείωση των κορεσμένων λιπών. Είναι η δίαιτα των χαμηλών λιπαρών, που συνέβαλε στην έξαρση της παχυσαρκίας και του διαβήτη σε όλο τον κόσμο τις τελευταίες δεκαετίες. Μια σειρά μελετών, όπως η PREDIMED και πρόσφατα η PURE, έχουν δείξει τη συσχέτιση της δίαιτας χαμηλών λιπαρών με επιδείνωση της καρδιαγγειακής υγείας και έξαρση της παχυσαρκίας και του διαβήτη.8,9,10,11 Επίσης, τα εξωπραγματικά επίπεδα μείωσης στην κατανάλωση αλατιού που προτείνονται στη δίαιτα DASH δε βοηθούν στην περαιτέρω μείωση της αρτηριακής πίεσης, ενώ εκθέτουν σε σοβαρούς κινδύνους τον ασθενή.12,13
Οι οδηγίες των νέων αμερικανικών guidelines, που είναι τόσο αυστηρές στα όρια της υπέρτασης και στη μείωση των κορεσμένων λιπών, είναι ανεξήγητα επιεικείς στο βαθμό της άσκησης που προτείνουν. Κατώτερο όριο ορίζουν τα 30 λεπτά έντονης σωματικής δραστηριότητας μόνο 3 μέρες την εβδομάδα, ενώ θα έπρεπε να συστήνουν άσκηση τουλάχιστον 60 λεπτά κάθε μέρα! Νέες μελέτες συνεχώς ανακοινώνουν την ευεργετική επίδραση της άσκησης στη μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου και της θνητότητας από κάθε αιτία, η οποία είναι ανάλογη της έντασης και της διάρκειας της κάθε σωματικής δραστηριότητας στη διάρκεια της ημέρας!14,15
Τι σημαίνουν οι νέες οδηγίες για τους «παλιούς υπερτασικούς» σε θεραπεία;
Οι ήδη σε φαρμακευτική αγωγή υπερτασικοί αδυνατούν σε ποσοστό μεγαλύτερο του 50% να πετύχουν το μέχρι τώρα στόχο μείωσης της αρτηριακής πίεσης κάτω του 140/90 για διάφορους λόγους, με σημαντικότερους την παχυσαρκία, την εμφάνιση παρενεργειών από τα φάρμακα και το κόστος της θεραπείας. Τώρα καλούνται να πετύχουν τιμές κάτω του 130/80, αυξάνοντας τον αριθμό των φαρμάκων που χρησιμοποιούν. Όπως δείχνουν όλες οι αξιόπιστες μελέτες, αλλά και η πείρα όσων γιατρών παρακολουθούν υπερτασικούς, αυτό δε θα βελτιώσει την υγεία, ούτε θα μειώσει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο αυτών των ανθρώπων. Αντίθετα, θα τους εκθέσει σε μεγαλύτερο κίνδυνο παρενεργειών, όπως τραυματισμούς από πτώσεις και νεφρική βλάβη και το πιθανότερο θα αυξήσει αντί να μειώσει τα καρδιακά και εγκεφαλικά επεισόδια! Τα σχόλια και οι αντιδράσεις της αμερικανικής και της διεθνούς ιατρικής κοινότητας είναι χαρακτηριστικά!16
Το πόσο παράλογη και απαράδεκτη είναι η απαίτηση των νέων οδηγιών για τη μείωση με φαρμακευτική αγωγή της αρτηριακής πίεσης κάτω από 130/80 mmHg φαίνεται στην τελευταία φράση της συνέντευξης ειδικού στην υπέρταση, που αναλύει τις νέες οδηγίες: «Θα χρησιμοποιήσουμε πρωιμότερα και πιο συχνά συνδυασμούς δυο ή περισσοτέρων φαρμάκων για να πετύχουμε αυτές τις τιμές. Αλλά προσοχή, δε θέλουμε να πηγαίνει η πίεση και κάτω από 120/70, γιατί τότε μπορεί να έχουμε αύξηση των περιπτώσεων εμφραγμάτων του μυοκαρδίου και διαταραχές στη στεφανιαία κυκλοφορία»! Υπάρχει γιατρός ή ασθενής με τέτοιες ακροβατικές ικανότητες, που χρησιμοποιώντας δυο ή περισσότερα φάρμακα μπορεί να κρατάει σταθερά την πίεση κάτω από 130/80 αλλά και πάνω από 120/70;
Χοληστερόλη και Υπέρταση: βίοι παράλληλοι
Η μελέτη SPRINT για την υπέρταση έπαιξε τον ίδιο ρόλο με τη μελέτη IMROVE-IT για τη χοληστερόλη. Να επαναφέρει και στην υπέρταση την απαράδεκτη επιστημονικά θεωρία του «όσο πιο χαμηλά τόσο πιο καλά» για τις τιμές της  αρτηριακής πίεσης, ώστε να χαρακτηρισθεί ο μισός ενήλικος πληθυσμός ως υπερτασικοί! Αγνοώντας το σύνολο των μελετών και προσβάλοντας τη νοημοσύνη των γιατρών με χρόνια εμπειρία στην υπέρταση, προτείνουν «ένα νούμερο παπούτσι» για όλους τους ανθρώπους και μάλιστα πολύ στενό! Είναι καλό να έχουμε από μόνοι μας και χωρίς φάρμακα χαμηλές τιμές αρτηριακής πίεσης. Ο στόχος όμως των 130/80 είναι  επικίνδυνος για τους ηλικιωμένους και όσους βρίσκονται σε φαρμακευτική αγωγή!
Με την καθιέρωση μάλιστα του «score καρδιαγγειακού κινδύνου», όποιος χαρακτηρίζεται υπερχοληστερολαιμικός παίρνει και πιο εύκολα αντιυπερτασική αγωγή και αντίστροφα, όσοι θα χαρακτηρισθούν υπερτασικοί, θα γίνουν κατάλληλοι και για χορήγηση στατινών, έστω και με χαμηλές τιμές χοληστερόλης! Οι κύριες αιτίες όμως που τροφοδοτούν την υπέρταση, τον διαβήτη και την υπερλιπιδαιμία είναι η παχυσαρκία, που καλπάζει στην Αμερική και στην Ευρώπη και η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας. Για αυτές δυστυχώς και οι παλιές και οι νέες οδηγίες δε φαίνεται να ενδιαφέρονται να προτείνουν πραγματικές λύσεις! Τα φάρμακα της χοληστερόλης είναι χρήσιμα σε λίγες περιπτώσεις, της υπέρτασης σε πολύ περισσότερες. Η μαζική όμως χορήγηση φαρμάκων σε υγιείς ανθρώπους, που θα μπει αυθαίρετα η ταμπέλα της «υπερχοληστερολαιμίας» και της «υπέρτασης», θα δημιουργήσει εκτός από έντονα ψυχολογικά και οικονομικά προβλήματα, την ψευδαίσθηση της ασφάλειας και ότι δεν είναι απαραίτητη η αλλαγή στον τρόπο ζωής, όπως η διακοπή του καπνίσματος, η απώλεια βάρους και η άσκηση.
Μην πανικοβάλλεστε!
Dont panic”! Είναι η συμβουλή που δόθηκε από τους ίδιους τους δημιουργούς των νέων νοσογόνων οδηγιών για την υπέρταση στον εύπιστο ακόμα αμερικανικό λαό, μαζί όμως με τη σύσταση να πάνε άμεσα στο γιατρό τους, αν η πίεσή τους είναι ίση ή μεγαλύτερη από 130/80! Ένα εφιαλτικό σκηνικό απλώνεται πλέον εκτός από την Αμερική και σε όλον τον κόσμο. Εκατομμύρια φοβισμένοι άνθρωποι και κατά φαντασίαν υπερτασικοί θα μετρούν όλη μέρα την πίεσή τους και θα παίρνουν φάρμακα που δε χρειάζονται! Οι ίδιοι κάθε τόσο θα μετρούν και τη χοληστερόλη τους για να πετύχουν τα εξίσου παράλογα «φυσιολογικά όρια»! Πάντως προσωπικά δεν ανησυχώ. Τις τελευταίες δεκαετίες ήξερα πως σύμφωνα με τα guidelines είχα αυξημένη χοληστερόλη, τώρα μαθαίνω με τις νέες οδηγίες πως τα τελευταία 30 χρόνια είχα και υπέρταση! Φάρμακα δεν έχω πάρει και για τα δυο και οι αρτηρίες μου είναι αποδεδειγμένα μια χαρά! Θα πρέπει να έχω άγιο!

Χρήστος Ντέλλος - 27 Νοεμβρίου 2017
Δήλωση οικονομικών συμφερόντων: καμία

Σχετικά άρθρα

Αναφορές
1. Whelton PK, Carey RM, Aronow WS, Aronow WS et al.  ACC/AHA/AAPA/ABC/ACPM/AGS/APhA/ASH/ASPC/NMA/PCNA Guideline for the Prevention, Detection, Evaluation, and Management of High Blood Pressure in Adults: A  Report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Clinical Practice Guidelines. Hypertension 2017
2. Whelton PK, Carey RM, Aronow WS, Aronow WS et al. High Blood Pressure Guidelines Hub. JACC 2017
3. European Guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice. European Heart Journal. 2016
4. Mattias Brunstrom and Bo Carlberg. Association of Blood Pressure Lowering with Mortality and Cardiovascular Disease Across Blood Pressure Levels. A Systematic Review and Meta-analysis. JAMA. November 13, 2017
5. Wright GT, Williamsons PK, Snyder JK, et al. A randomized trial of intensive versus standard blood pressure control. (SPRINT). N Engl J Med 2015
6. Eduardo Ortiz, Paul A. James. Let’s not SPRINT to judgment about new blood pressure goals. Annals of Internal Medicine 2016
7. Muntner P, Carey RM, Gidding S, et al. Population impact of the 2017 American College of Cardiology/American Heart Association High Blood Pressure Guideline. Circulation 2017
8. Estruch R, Ros E, et al. Primary prevention of  cardiovascular disease with a Mediterranean diet. PREDIMED primary prevention trial. N Engl J Med 2013
9. Dehghan M, Mente A, Zhang X, et al. Associations of fats and carbohydrate intake with cardiovascular disease and mortality in 18 countries from five continents (PURE): a prospective cohort study. The Lancet 2017
10. Dehghan M, Mente A, Zhang X, et al. Fruit, vegetable, and legume intake, and cardiovascular disease and deaths in 18 countries (PURE): a prospective cohort study. The Lancet 2017
11. Mente A, Dehghan M, Rangarajan S et al. Association of dietary nutrients with blood lipids and blood pressure in 18 countries: a cross-sectional analysis from the PURE study. The Lancet Nutrition and Endocrinology 2017
12. O’Donell MJ, Mente A, Rangarajan S, et al. Association of urinary sodium and potassium excretion with blood pressure. N Engl J Med 2014; 371:601-611
13. O’Donell MJ, Mente A, Rangarajan S, et al. Urinaty sodium and patassium excretion, mortality, and cardiovascular events. N Engl J Med 2014; 371:612-623
14. Lee I, Shiroma E, Evenson K, et al. Accelerometer-Measured Physical Activity and Sedentary Behavior in Relation to All-Cause Mortality: The Women's Health Study. Circulation 2017
15. Bennett DA, Du H, Clarke R, et al. China Kadoorie Biobank Study Collaborative Group. Association of physical activity with risk of major cardiovascular diseases in Chinese men and women. JAMA Cardiol 2017
16. New ACC/AHA Hypertension Guidelines make the 130 the new 140. Medscape.  November 13, 2017

Μελέτη ODYSSEY

Μελέτη ODYSSEY: Το ναυάγιο του «όσο πιο χαμηλά τόσο πιο καλά» για τη χοληστερόλη


Στο πρόσφατο συνέδριο του Αμερικανικού Κολλεγίου Καρδιολογίας (ACC) 2018, ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα της μελέτης ODYSSEY, της δεύτερης μεγάλης  πολυκεντρικής μελέτης μετά τη FOURIER για τη νέα κατηγορία φαρμάκων δραστικής μείωσης της χοληστερόλης, των PCSK9 αναστολέων.1,2 Η αλιροκουμάμπη (alirocumabPraluent) μείωσε δραστικά σε αυτή τη μελέτη τις τιμές της χοληστερόλης, όπως έγινε και στην προηγούμενη μελέτη με την εβολοκουμάμπη (evolocumab, Repatha). Οι ασθενείς ήταν ιδιαίτερα υψηλού κινδύνου (μετά από οξύ στεφανιαίο σύνδρομο) και ελάμβαναν ήδη στατίνη. Όφελος με την προσθήκη της αλιροκουμάμπης βρέθηκε μόνο σε εκείνους με αρχικές τιμές LDL χοληστερόλης άνω των 100 mg/dL. Αυτός ο «στόχος» όμως  μπορεί να επιτευχθεί στη μεγάλη πλειοψηφία των ασθενών μόνο με στατίνη και στους υπόλοιπους με προσθήκη εζετιμίμπης, χωρίς τους PCSK9 αναστολείς με το αστρονομικά υψηλό κόστος! Η θεωρία του «όσο πιο χαμηλά τόσο πιο καλά» για τις τιμές της χοληστερόλης με τη μελέτη ODYSSEYναυαγεί για άλλη μια φορά. Η Ιθάκη για τους στεφανιαίους ασθενείς και γενικά για την πρόληψη βρίσκεται αλλού!
Μικροσκόπιο για το όφελος, τηλεσκόπιο για το κόστος!
Στη μελέτη ODYSSEY για το Praluent, οι σχεδόν  19.000 χιλιάδες ασθενείς που μελετήθηκαν σε 1313 κέντρα σε 57 χώρες για 2 χρόνια  και 10 μήνες, είχαν πρόσφατο στεφανιαίο επεισόδιο, όπως οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου, με τιμές LDL πάνω από το συνιστώμενο όριο των guidelines των 70 mg/dL, παρά τη χορήγηση ισχυρής στατίνης. Επρόκειτο δηλαδή για ασθενείς του πιο υψηλού κινδύνου, υψηλότερο από εκείνο της μελέτης FOURIER, όπου οι ασθενείς είχαν σταθερή, χρόνια στεφανιαία νόσο.
Παρά τη μείωση των τιμών της χοληστερόλης κατά 50% στους ασθενείς που έλαβαν την αγωγή με αλιροκουμάμπη, η μείωση του απόλυτου κινδύνου για καρδιαγγειακό επεισόδιο ήταν μόνο 1.6%(15% μείωση του σχετικού κινδύνου), αποτέλεσμα στατιστικά σημαντικό λόγω του πολύ μεγάλου αριθμού των ασθενών, αλλά ελάχιστα κλινικά σημαντικό. Επιπλέον, το σκληρότερο καταληκτικό σημείο της μελέτης, οι καρδιαγγειακοί θάνατοι, δεν μειώθηκαν! Η ελαχίστη μείωση κατά  0.6% της ολικής θνητότητας στην ομάδα της αλιροκουμάμπης θεωρείται τυχαίο εύρημα (observational), μιας και δεν υπάρχει μείωση της καρδιαγγειακής θνητότητας που θα τη δικαιολογούσε. Άλλωστε την ολική θνητότητα δε φαίνεται στην ουσία  να μειώνουν ούτε οι στατίνες, που εμφανώς όμως μειώνουν την καρδιαγγειακή θνητότητα σε αυτούς τους αρρώστους.3 Αυτά τα φτωχά αποτελέσματα της δραστικής μείωσης της χοληστερόλης στη μελέτη ODYSSEY είναι ανάλογα των αντίστοιχων φτωχών αποτελεσμάτων της μελέτης FOURIER.
Εκείνο που πραγματικά εντυπωσιάζει στη μελέτη ODYSSEY, είναι πως στην ανάλυση των αποτελεσμάτων σε υποομάδες ασθενών, εκείνοι που είχαν σημαντικά  καλύτερα αποτελέσματα, ήταν εκείνοι με αρχική τιμή LDL μεγαλύτερη από 100 mg/dL (μείωση σχετικού κινδύνου 3.4%). Μια όμως τέτοια ομάδα, που οδήγησε και στο όποιο θετικό αποτέλεσμα τη μελέτη, δε θα έπρεπε καν να υπάρχει! Το ζητούμενο είναι τί παραπάνω μπορεί να προσφέρει η πανάκριβη θεραπεία με τους PCSK9 αναστολείς σε ασθενείς που έχει ήδη χορηγηθεί ισχυρή στατίνη και όπου απαιτείται και εζετιμίμπη για να έχουν τιμές LDL κάτω από 70 mg/dL, όπως  συστήνουν τα guidelines. Με αυτό τον τρόπο όμως βγαίνει ένα πολύ σημαντικό συμπέρασμα, ανάλογο μεγάλης μελέτης που δημοσιεύθηκε στο JAMA: «Ασθενείς  που πέτυχαν με στατίνες στόχους LDL μικρότερους από 70 mg/dL δεν έχουν μεγαλύτερο θεραπευτικό όφελος από εκείνους με τιμές LDL 70-100, ενώ   εμφάνισαν  περισσότερες και σοβαρότερες παρενέργειες».4 Μήπως ήρθε η ώρα, αντί να προσπαθούμε να κατεβάσουμε το στόχο της LDL για τους πολύ υψηλού κινδύνου ασθενείς κάτω των 70 mg να τον ανεβάσουμε στα 100 mg/dL;
Το κόστος τώρα της θεραπείας θεωρείται αστρονομικά υψηλό, ακόμα και για τις πλούσιες χώρες. Πρέπει για ένα μη θανατηφόρο καρδιαγγειακό επεισόδιο λιγότερο να πάρουν το φάρμακο 64 ασθενείς (ΝΝΤ=64) για 3 χρόνια, με κόστος 2.6 εκατομμύρια δολάρια! Να σημειωθεί πως η θεραπεία είναι δια βίου, σε άτομα με μέσο όρο ηλικίας στη μελέτη τα 58 έτη. Η εταιρεία υποσχέθηκε να μειώσει τη τιμή στο μισό μετά τα φτωχά αποτελέσματα της μελέτης, αλλά και πάλι θεωρείται τελείως ασύμφορη. Οι μόνοι ίσως στον κόσμο που δε σκέπτονται το κόστος και δεν το συζητούν ως σοβαρό πρόβλημα είναι οι δικοί μας «λιπιδολόγοι», που σε κάθε ευκαιρία και σε κάθε συνέδριο υποστηρίζουν σθεναρά (και με το αζημίωτο) την ανάγκη μείωσης της LDL ακόμα και κάτω από τα 40 ή και 30 mg/dL, με τη χρήση των «νέων επαναστατικών φαρμάκων»! Το ίδιο όμως θεραπευτικό αποτέλεσμα φαίνεται πως μπορούμε να έχουμε με γενόσημες στατίνες μόνες τους ή σε συνδυασμό με εζετιμίμπη σε λίγες περιπτώσεις!
Η ασφάλεια των PCSK9 αναστολέων
Είναι τουλάχιστον ασφαλή φάρμακα η αλιροκουμάμπη (Praluent) και η εβολοκουμάμπη (Repatha); Αυτό θα το ξέρουμε μετά από αρκετά χρόνια! Το ότι δεν παρατηρήθηκαν κατά τη διάρκεια της μελέτης παρενέργειες πέραν των αλλεργικών αντιδράσεων στο σημείο των ενέσεων δε σημαίνει πως δε θα φανούν τα επόμενα χρόνια. Φάρμακα που χορηγούνται δια βίου έχουν δείξει σοβαρές παρενέργειες πολύ μετά τα πρώτα χρόνια χορήγησης. Ήδη για τους PCSK9 αναστολείς υπάρχει η υπόνοια από προηγούμενες μελέτες ασφάλειας πως μπορεί να προκαλούν διαταραχές μνήμης και αντίληψης, ανάλογες της νόσου του Αλτσχάιμερ.5 Η μελέτη EBBINGHAUSS, που είναι εδικά σχεδιασμένη για αυτό το σκοπό υπολογίζεται να ολοκληρωθεί σε 8 χρόνια!
Γενικά υπάρχουν σοβαροί και όχι σπάνιοι κίνδυνοι από τις πολύ χαμηλές τιμές χοληστερόλης κάθε αιτιολογίας. Η χοληστερόλη είναι βασική δομική ουσία, απαραίτητη σε όλες τις κυτταρικές μεμβράνες όλων των ιστών, στη σύνθεση ορμονών, όπως των ανδρογόνων των οιστρογόνων και της κορτιζόλης και της βιταμίνης D. Επίσης, η χοληστερόλη είναι απαραίτητη για  στο ανοσοποιητικό σύστημα, το νευρικό ιστό και την εγκεφαλική λειτουργία. Οι πολύ χαμηλές τιμές συσχετίζονται με λοιμώξεις, φλεγμονές, σήψη, διάφορες μορφές καρκίνου, αναιμία, ορμονικές και ψυχικές διαταραχές, εγκεφαλική αιμορραγία, ηπατοπάθειες κλπ.6,7,8
Επίλογος
Η υπερχοληστερολαιμία κατατάσσεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως ο  6ος παράγοντας κινδύνου κατά σειρά βαρύτητας, μετά το κάπνισμα, την υπέρταση, το σακχαρώδη διαβήτη, την έλλειψη σωματικής δραστηριότητας και την παχυσαρκία.9 Το τελευταίο που μετράει για την πορεία του αρρώστου πολύ υψηλού κινδύνου, όπως μετά από ένα έμφραγμα, είναι το που θα σταθεί η τιμή της LDLΕκατό φορές περισσότερο έχει να κερδίσει από τη διακοπή του καπνίσματος, την αύξηση της σωματικής του δραστηριότητας, τη μείωση του stress, τη σωστή διατροφή και τη ρύθμιση της πίεσης και του σακχάρου. Το βασικό συμπέρασμα από τη μελέτη ODYSSEY είναι πως, η θεωρία του «όσο πιο χαμηλά τόσο πιο καλά» για τις τιμές της χοληστερόλης δεν ισχύει, όπως δεν ισχύει και για τις τιμές του σακχάρου και της αρτηριακής πίεσης.
Και ενώ οι «ειδικοί» στη χώρα μας διοργανώνουν «αυθόρμητα» debates στα ιατρικά συνέδρια για το εάν πρέπει να κατέβουμε κάτω από 40 mg/dL στις τιμές της  LDL χοληστερόλης στους πολύ υψηλού κινδύνου ασθενείς, στην Αμερική ο πιο έγκυρος αναλυτής Joan  Mandrola  γράφει στο Medscape καταλήγοντας στο άρθρο του για τη μελέτη ODYSSEY: «Ίσως μας πήρε δυο τεράστιες μελέτες με αυτά τα καινοτόμα φάρμακα για να μας πάνε πίσω στην παλιά ιδέα να φέρουμε τα επίπεδα της LDL χοληστερόλης κάτω από 100 mg/dL. Στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων αυτό μπορεί να γίνει με μια φθηνή γενόσημη στατίνη».10
Χρήστος Ντέλλος15 Μαρτίου 2018
Δήλωση οικονομικών συμφερόντων:  καμία
Αναφορές
1. Evaluation of cardiovascular outcomes after an acute coronary syndrome during treatment with alirocumab-ODYSSEY OUTCOMES. Mar 10, 20182. Sabatine MS, Giugliano RP, Keech AS,et al. Evolocumab and clinical outcomes in patients with cardiovascular disease. Editorial. N Engl J Med 20173. Kristensen M, Christensen P, Hallas J. The effects of statins in average survival in randomized trials, an analysis of end point postponement. BMJ Open, 20144. Association between achieved low-density lipoprotein levels and major adverse cardiac events in patients with stable ischemic heart disease taking statins treatment. JAMA 20165. khan AR, Bavishi C, Riaz H, et al. Increased risk of adverse neurocognitive outcomes with proprotein convertase subtilisin-kexin type 9 inhibitors. American Heart Association 20176. Strom BL, Schinnar R, Karlawish J, et al. Statin therapy and risk of acute memory impairment. JAMA Intern Med 2015; 175(8): 1399-14057. Low levels of LDL cholesterol predate cancer cases by nearly two decades. Framingham Heart Study offspring cohortChicago. American College of Cardiology (ACC)  Scientific Sessions. Medscape 20128. Yesim Oztas. Hypocholesterolemia: A neglected laboratory finding. Acta medica. 20169. World Health Organization. Globar Health Risks. Mortality and burden of disease atributable to selected major risks. 200910. Joan M. Mandrola. Ten Quick Thoughts on ODYSSEY. Medscape, March 11, 2018