Πως να προστατεύσετε την καρδιά σας από τη ζέστη

Πως να προστατεύσετε την καρδιά σας από τη ζέστη

Δημοσίευση: 31-7-2008, 07 Τελευταία ανανέωση: 14-6-2010, 09:43

   

Ρεπορτάζ: Ρούλα Τσουλέα

Αύξηση της εφίδρωσης και των καρδιακών παλμών, μείωση της αρτηριακής πίεσης: όταν ο υδράργυρος «κτυπάει κόκκινο», ο ανθρώπινος οργανισμός δοκιμάζει τις αντοχές του- και επιστρατεύει τον πυρήνα της ύπαρξής του, την καρδιά, για να αντεπεξέλθει στις αυξημένες απαιτήσεις.

Όπως εξηγεί ο κ. Χρήστος Πίτσαβος, αναπληρωτής καθηγητής Καρδιολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, για να αντιμετωπίσει ο οργανισμός την έντονη ζέστη χρησιμοποιεί τον φυσικό μηχανισμό ρύθμισης της εσωτερικής θερμοκρασίας που διαθέτει: την εφίδρωση.

Η εφίδρωση δημιουργείται όταν ο οργανισμός παράγει θερμότητα, μέσω της καύσης των τροφών και των συσπάσεων των μυών, την οποία και αποβάλλει κυρίως μέσω της εξάτμισης του ιδρώτα. Σε υψηλές θερμοκρασίες μπορεί να παραχθεί μέχρι και ένα λίτρο ιδρώτα την ώρα. Για να μπορέσει, όμως, ο ιδρώτας να αποβληθεί ανεμπόδιστα και να διατηρηθεί η σωματική θερμοκρασία σε φυσιολογικά επίπεδα, η καρδιά πρέπει να κτυπήσει πιο γρήγορα, ώστε να ωθηθεί περισσότερο αίμα προς τους μυς και το δέρμα.

Οι υγιείς 
Στους υγιείς ανθρώπους, οι προαναφερθέντες μηχανισμοί λειτουργούν ομαλά, γι΄ αυτό και σπανίως εκδηλώνουν προβλήματα υγείας λόγω ζέστης. Αντιθέτως, όμως, στους πάσχοντες από ορισμένες ασθένειες της καρδιάς ή σε όσους παίρνουν ορισμένα καρδιολογικά φάρμακα, οι μηχανισμοί ρύθμισης της σωματικής θερμοκρασίας συχνά υπολειτουργούν- και αυτό μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνο.

Τα άτομα με καρδιακή ανεπάρκεια, βαριά στεφανιαία νόσο ή υπέρταση είναι εκείνα που μπορεί να αντιμετωπίσουν συχνότερα προβλήματα με τη ζέστη, επειδή «η καρδιά τους δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της αυξημένης περιβαλλοντικής θερμοκρασίας, γεγονός που συνεπάγεται αυξημένο κίνδυνο θερμοπληξίας λόγω μη ρύθμισης της σωματικής θερμοκρασίας», τονίζει ο κ. Πίτσαβος. «Γι΄ αυτό και σε μέρες καύσωνα συνιστάται επισταμένα προσοχή στους καρδιοπαθείς».

Οι καρδιοπαθείς 
Πώς, όμως, εμποδίζουν οι καρδιοπάθειες τη ρύθμιση της σωματικής θερμοκρασίας; «Στους πάσχοντες από καρδιακή ανεπάρκεια, δεν είναι δυνατόν να αυξηθούν οι καρδιακοί παλμοί λόγω της ανεπάρκειας καθαυτής», απαντά ο κ. Πίτσαβος. «Στους ασθενείς με βαριά στεφανιαία νόσο, η αύξηση των καρδιακών παλμών εμποδίζεται από τη στένωση των στεφανιαίων αρτηριών: η αύξηση των παλμών και του έργου της καρδιάς απαιτεί κατανάλωση περισσότερου οξυγόνου, το οποίο όμως δεν μπορούν να προσφέρουν οι στενωμένες αρτηρίες, με συνέπεια να αναπτύσσει ο ασθενής στηθάγχη ή δύσπνοια».

Στην περίπτωση της υπέρτασης, η οποία εκτιμάται ότι προσβάλλει 2 εκατομμύρια Έλληνες, τα εμπόδια είναι διαφορετικά. «Όταν έχει κανείς υπέρταση, η καρδιά εξ ορισμού αναγκάζεται να “δουλεύει” συνεχώς πιο έντονα, γεγονός που την καταπονεί», εξηγεί ο κ. Πίτσαβος. «Για να αποφευχθεί αυτό, συνήθως συνιστούμε στους ασθενείς να τρώνε λιγότερο αλάτι, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει προβλήματα το καλοκαίρι».

Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η παρεμπόδιση της εφίδρωσης, διότι όταν ιδρώνουμε ο οργανισμός δεν αποβάλλει μόνον υγρά αλλά και ηλεκτρολύτες- και το αλάτι είναι ένας βασικός ηλεκτρολύτης, που δεν πρέπει να λείπει από τον οργανισμό ώστε να αποβάλλεται στις απαιτούμενες ποσότητες.

Ο ρόλος των φαρμάκων 
Αυξημένο κίνδυνο όταν κάνει ζέστη διατρέχουν και όσοι παίρνουν ορισμένα φάρμακα, όπως τα διουρητικά και οι επονομαζόμενοι βήτα-αναστολείς. Τα διουρητικά χορηγούνται για την καρδιοπάθεια και για την υπέρταση και μπορεί να προκαλέσουν στους ασθενείς μια σχετική αφυδάτωση, επειδή διεγείρουν την αποβολή υγρών από τον οργανισμό.

«Η αποβολή αυτή μπορεί να είναι επιθυμητή τον υπόλοιπο χρόνο, αλλά σε συνθήκες υψηλής περιβαλλοντικής θερμοκρασίας μπορεί να δημιουργήσει πρόβλημα στους ασθενείς, διότι ο οργανισμός τους δεν θα μπορεί να κινητοποιήσει τους μηχανισμούς της εφίδρωσης», εξηγεί ο κ. Πίτσαβος.

Οι βήτα-αναστολείς με τη σειρά τους χορηγούνται σε πάσχοντες από καρδιακές αρρυθμίες, υπέρταση, καρδιακή ανεπάρκεια ή στεφανιαία νόσο και εμποδίζουν την καρδιά να κτυπάει πιο γρήγορα- και η αύξηση των καρδιακών παλμών αποτελεί, όπως προαναφέρθηκε, αναγκαία συνθήκη για την ανεμπόδιστη εφίδρωση.

Επιπλέον, το καλοκαίρι η αρτηριακή πίεση παρουσιάζει μείωση σε πολλά άτομα, λόγω της μεγάλης αγγειοδιαστολής και της έστω και μικρής εφίδρωσης λόγω της ζέστης. Όταν, όμως, ένας ασθενής παίρνει διουρητικά για να «ρίξει» την πίεσή του και αυτή είναι ούτως ή άλλως χαμηλότερη απ΄ ό,τι τον χειμώνα, όχι μόνον διατρέχει κίνδυνο να αφυδατωθεί, όπως προαναφέρθηκε, αλλά κινδυνεύει να φτάσει και στο άλλο άκρο της πίεσης, δηλαδή στην υπόταση.

Συμβουλές για να αντέξει η υγιής καρδιά τη ζέστη 
* Αποφεύγετε τα βαριά και ζεστά φαγητά.

* Αποφεύγετε τον ήλιο. Ο ήλιος είναι πιο επικίνδυνος μεταξύ 11 π.μ. και 3 μ.μ. Μείνετε λοιπόν σε σκιά, τουλάχιστον αυτές τις ώρες.

* Περιορίστε την άσκηση. Αν θέλετε να περπατήσετε, να το κάνετε νωρίς το πρωί ή το απόγευμα μετά τη δύση του ηλίου. Αν κάποια στιγμή αισθανθείτε την καρδιά σας να χτυπά πολύ γρήγορα (πάνω από 100-110 παλμούς το λεπτό) και δυνατά, σταματήστε αμέσως και προσπαθήστε να μειώσετε τη θερμοκρασία του σώματός σας με ένα δροσερό μπάνιο.

* Φορέστε ελαφρά, βαμβακερά ρούχα, ανοιχτού χρώματος όταν βρίσκεστε σε υπαίθριους χώρους.

Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται η διατροφή σας. Οι ειδικοί συνιστούν τα εξής:
 * Να καταναλώνετε μικρά και συχνά γεύματα, που έχουν μικρή περιεκτικότητα σε λίπη (κυρίως ζωικής προέλευσης), διότι η πέψη των λιπών αυξάνει τη θερμότητα του οργανισμού. Με άλλα λόγια, να προτιμήσετε ψάρια αντί για κρέας, να καταναλώνετε άπαχα ή λίγων λιπαρών τυριά και γαλακτοκομικά προϊόντα, φαγητά χωρίς βαριές σάλτσες και καρυκεύματα και ψητά ή βραστά φαγητά αντί για τηγανητά. Πριν από το μαγείρεμα να αφαιρείτε το λίπος από τα ζωικής προέλευσης τρόφιμα.

* Να τρώτε λιτά, δίνοντας βάση στα φρούτα και τα λαχανικά, στο μαύρο ψωμί, στα όσπρια και στα λαδερά φαγητά. Να επιλέγετε δημητριακά ολικής αλέσεως και να περιορίζετε την κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων (μεταξύ αυτών τα γλυκά και τα παγωτά με πολλά λιπαρά).

* Να πίνετε αρκετό νερό, ακόμα κι αν δεν διψάτε. Να πίνετε σε τακτά χρονικά διαστήματα νερό δροσερό και όχι παγωμένο (το δροσερό νερό είναι ευκολότερο να καταναλωθεί σε μεγάλες ποσότητες). Επειδή με την εφίδρωση ο οργανισμός αποβάλλει από τον οργανισμό και αλάτι και άλλους ηλεκτρολύτες, που επίσης πρέπει να αναπληρώνονται, να πίνετε και φρουτοχυμούς.

* Να περιορίσετε την υπερκατανάλωση ροφημάτων με καφεΐνη ή μεγάλες ποσότητες ζάχαρης- και στο ελάχιστο την κατανάλωση αλκοόλ.

* Να βάζετε λίγο αλάτι παραπάνω στο φαγητό σας όταν έχει καύσωνα.

* Μετά τα κύρια γεύματα να αφήνετε να περνούν τουλάχιστον 3 ώρες πριν ασχοληθείτε με οποιαδήποτε κοπιώδη δραστηριότητα- από το βάδην και τις βαριές δουλειές του σπιτιού μέχρι το παρατεταμένο, έντονο κολύμπι στη θάλασσα- για να δοθεί στον οργανισμό χρόνος να επεξεργαστεί τις τροφές που καταναλώσατε.

* Εκμεταλλευθείτε τη ζέστη για να κάνετε λίγη δίαιτα και να χάσετε τα περιττά κιλά, εάν είστε υπέρβαροι ή παχύσαρκοι (τα περιττά κιλά επίσης επιβαρύνουν τη λειτουργία της καρδιάς).

Τι πρέπει να κάνουν οι ασθενείς 

Για να διαφυλάξουν την υγεία τους το καλοκαίρι οι καρδιοπαθείς, θα πρέπει να λαμβάνουν ορισμένα μέτρα.

Το πρώτο είναι να συμβουλευθούν τον γιατρό τους και να ρωτήσουν εάν και κατά πόσον πρέπει να τροποποιηθεί η φαρμακευτική αγωγή τους, καθώς και να λάβουν εξατομικευμένες συμβουλές για το τι πρέπει να κάνουν ή να αποφεύγουν σε περίπτωση ακραίων θερμοκρασιών.

Απαραίτητο είναι ακόμα να αποφεύγουν τη σωματική καταπόνηση στην έντονη ζέστη, κατά τον αναπληρωτή καθηγητή κ. Χρήστο Πίτσαβο. «Η συμβουλή αυτή είναι συνηθισμένη, αλλά παρερμηνεύεται από πολλούς ανθρώπους», επισημαίνει. «Πολλοί πιστεύουν πως σημαίνει απλώς ότι δεν πρέπει να εργάζονται στον ήλιο ή σε υπαίθριους χώρους, αλλά ότι αντιθέτως δεν θα πάθουν κάτι εάν κάνουν μια βόλτα. Αυτό είναι λάθος. Ακόμα και το περπάτημα μπορεί να τους δημιουργήσει πρόβλημα, διότι αποτελεί αεροβική άσκηση, συνεπώς έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις από την καρδιά».

Σημαντικό ρόλο στην προστασία τους παίζει και η διατροφή: πρέπει να κάνουν μικρά, συχνά και ελαφρά γεύματα, καθώς και να πίνουν αρκετά υγρά ακόμα και αν δεν διψούν.

Από την τελευταία συμβουλή εξαιρούνται οι πάσχοντες από καρδιακή ανεπάρκεια, οι οποίοι δεν πρέπει να καταναλώσουν υπερβολικές ποσότητες υγρών διότι υπάρχει κίνδυνος συσσώρευσής τους στους πνεύμονες - και αν συμβεί αυτό κινδυνεύουν να εκδηλώσουν δύσπνοια και πνευμονικό οίδημα.

45άρηδες: προσοχή σε θαλάσσιο σκι και ιστιοσανίδα 
Το καλοκαίρι δεν κινδυνεύει μόνο η καρδιά των πασχόντων από καρδιολογικά προβλήματα αλλά και των μεσηλίκων οι οποίοι, έπειτα από έναν χειμώνα καθιστικής ζωής χωρίς γυμναστική, αρχίζουν να ασχολούνται με τα θαλάσσια σπορ σαν να είναι 20χρονοι.

Δύο από τα πιο επίπονα για την καρδιά καλοκαιρινά αθλήματα είναι το θαλάσσιο σκι και η ιστιοσανίδα (γουίντ σέρφινγκ). Και τα δύο αυξάνουν πολύ την αρτηριακή πίεση διότι το σώμα μένει ουσιαστικά ακίνητο, με τους μυς σφιγμένους, ενόσω ο ασκούμενος προσπαθεί να διατηρήσει την ισορροπία του στο νερό.

Η απότομη αύξηση της αρτηριακής πίεσης, όμως, μπορεί να έχει δυσάρεστες συνέπειες. Γι΄ αυτό, «καλό είναι όσοι έχουν ηλικία άνω των 45 ετών, είναι αγύμναστοι και προγραμματίζουν να κάνουν σέρφινγκ ή θαλάσσιο σκι, να φροντίσουν να βελτιώσουν σταδιακά τη φυσική τους κατάσταση» συνιστά ο αναπληρωτής καθηγητής Καρδιολογίας κ. Χρήστος Πίτσαβος.

Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι θα κολυμπήσουν συστηματικά για λίγες ημέρες και όταν έλθει η ώρα των θαλάσσιων σπορ θα ασχοληθούν με αυτά με προοδευτικό τρόπο, αντί να «τα δώσουν όλα» από την πρώτη φορά.

Τον νου σας στην αφυδάτωση 
Η αφυδάτωση αποτελεί μία από τις πλέον οδυνηρές συνέπειες της υψηλής περιβαλλοντικής θερμοκρασίας.

«Η απώλεια υπερβολικής ποσότητας υγρών από το σώμα μας που δεν αναπληρώνονται εγκαίρως, μπορεί να οδηγήσει σε συγχυτικό φαινόμενο, λήθαργο και προβλήματα με την καρδιακή συχνότητα (ταχυκαρδία) και την αναπνοή», εξηγεί ο αναπληρωτής καθηγητής κ. Χρήστος Πίτσαβος. Για να αποφύγει κανείς την αφυδάτωση, πρέπει διαρκώς να αναπληρώνει τα υγρά που χάνει ιδρώνοντας.

Σε μια μέρα με μέση θερμοκρασία, ένας άνθρωπος βάρους 60 κιλών χρειάζεται περίπου οκτώ (8) ποτήρια υγρών που αντιστοιχούν σε περίπου 1,5 λίτρο. «Η ποσότητα αυτή δεν είναι σκέτο νερό, αλλά συμπεριλαμβάνει τα υγρά που καταναλώνουμε με τη μορφή αναψυκτικών (που πρέπει να αποφεύγονται), καφέ κ.τ.λ.», διευκρινίζει ο κ. Πίτσαβος. «Τις πολύ ζεστές μέρες η ποσότητα αυτή πρέπει να αυξάνεται, όχι όμως να φθάνει κανείς σε υπερβολές, όπως λ.χ. να πίνει 5 ή 6 λίτρα ημερησίως».

Συμπεριλαμβάνονται άραγε στα υγρά που μας ενυδατώνουν και τα οινοπνευματώδη ποτά, όπως η μπίρα; «Από πλευράς περιεκτικότητας σε νερό, η μπίρα δεν δημιουργεί πρόβλημα, αλλά αν σκεφθεί κανείς πως το οινόπνευμα που περιέχει αφυδατώνει το σώμα, είναι σαφές ότι η κατανάλωσή της πρέπει να είναι πολύ περιορισμένη- το ίδιο και κάθε άλλου ποτού με αλκοόλ», απαντά ο κ. Πίτσαβος.

Πηγή : ΤΑ ΝΕΑ 

Categories: iatrika